Dorothea Trottenberg

© BAK / Julien Chavaillaz

Dorothea Trottenberg

Premi spezial da translaziun 2024

Dorothea Trottenberg è naschida il 1957 a Dortmund. Ella ha absolvì ina scolaziun sco bibliotecara diplomada ed ha suenter studegià slavistica a las universitads da Cologna e Leningrad. Ella viva dapi il 1989 en Svizra, abita a Turitg ed è referenta spezialisada per slavistica e studis da l’Europa da l’Ost a la biblioteca da l’Universitad da Basilea. Dorothea Trottenberg lavura sco translatura independenta da litteratura e translatescha prosa classica e contemporana dal russ en tudestg. Il 2003 ha ella survegnì in premi da renconuschientscha da la Cumissiun litterara da la citad da Turitg. Per sia translaziun dal roman «Der himmelblaue Speck» da Vladimir Sorokin (chasa editura DuMont) è ella vegnida undrada il 2007 cun il premi da translaziun Christoph Martin Wieland ed il 2012 ha ella survegnì il premi Paul Celan. Il 2021 ha il Post spezialisà per la cultura dal chantun Turitg onurà sia translaziun da l’ovra «Leichter Atem» dad Iwan Bunin (chasa editura Dörlemann) cun ina contribuziun da renconuschientscha. Ella è commembra da la suprastanza da la Chasa da translaziun Looren.

© BAK / Julien Chavaillaz

I n’è betg mo ina bella casualitad che gist duas novas translaziuns da Dorothea Trottenberg cumparan la primavaira dal 2024, cura ch’ella survegn quest premi: quai è ina perditga per la constanza e l’excellenza da sia lavur. Vladimir Sorokin (cun ses roman d’aventura distopic actual «Doktor Garin») tutga tar ils auturs russ contemporans ils pli impurtants. Sia reputaziun e sia popularitad en il territori linguistic tudestg èn per gronda part er d’engraziar a la translaziun excellenta da Dorothea Trottenberg. Per quella ha Trottenberg survegnì il 2007 l’emprima da sias entant bleras distincziuns, numnadamain il premi da translaziun Christoph Martin Wieland. La translaziun da las ovras da Sorokin è fitg pretensiusa. Sia lingua è plain citats classics e novas creaziuns da pleds, el mida tranter ils differents stils e las differentas tonalitads, accelerescha e ralentescha. La segunda publicaziun, che cumpara proximamain, è precis uschè pretensiusa: «Der Sonnenstich», ils raquints dad Ivan Bunin dal 1924–1926. Igl è gia l’indeschavel tom da las ovras meritaivlas da Bunin che cumpara en la chasa editura Dörlemann da Turitg, che Dorothea Trottenberg ha translatà da nov u per l’emprima giada e che ses um, il slavist Thomas Grob ha edì cun premura. Entant che la lingua da Sorokin è exagerada e plain surirritaziuns, è quella da Bunin clera sco in cristal ed il medem mument fitg poetica. Er qua tutga Dorothea Trottenberg cun gronda segirezza il dretg tun. Sorokin – actualmain il pli impurtant autur russ cun sia ovra, en la quala la classica russa viva vinavant – e – Bunin – l’emprim victur russ dal Premi Nobel da litteratura cun ses texts ch’èn anc oz fitg actuals – represchentan il spectrum da las translaziuns da Trottenberg. Dorothea Trottenberg ha translatà anc bleras autras scripturas e scripturs ch'ella ha scuvert (da nov) per numerusas lecturas e lecturs da lingua tudestga: scripturas e scripturs contemporans sco Elena Chizhova, Andrej Gelassimow, Boris Akunin e Viktor Pelevin, classichers sco Lev Tolstoj, Ivan Turgenev e Michail Bulgakov. Trottenberg translatescha texts teoretics da Michail Bachtin e Jurij Lotman a moda precis uschè excellenta sco ils romans avantgardistics da Sigismund Krzyżanowski. Quest equiliber sa mussa er en sias duas pitgas professiunalas: Trottenberg è naschida il 1957 a Dortmund, ha absolvì ina scolaziun da bibliotecara ed ha suenter studegià slavistica a Cologna ed a Leningrad. Ella viva dapi il 1989 en Svizra e lavura sco translatura independenta da litteratura e sco referenta spezialisada per slavistica e studis da l’Europa da l’Ost a la biblioteca da l’Universitad da Basilea. Blers viadis l’han adina puspè purtà en Russia, tant en las grondas citads sco er en la provinza. Uschia posseda Dorothea Trottenberg tut quai ch’è indispensabel per la lavur d’ina excellenta translatura: ina gronda savida, ina segirezza absoluta en la lingua originala e d’arriv, enconuschientschas dal context istoric ed actual e la prontadad da far retschertgas acribicas. Vitiers vegn insatge che distingua ella en spezial: in’insistenza tenera che sa basa sin in cumpass cler senza cumpromiss artistics. Ed ina ligerezza surprendenta ch’è sa sviluppada ord il fundament d’ina dira lavur. Sco Trottenberg ha ditg ina giada cun far allusiun a la lunga tradiziun da translatar en la cultura russa, giaja per ella en sias translaziuns er per avrir in zic dapli nossa «fanestra vers la Russia». Ils ultims onns è la relaziun cun la Russia daventada difficila. Bun ch’i dat cun Dorothea Trottenberg insatgi che lascha tuttina avert questa fanestra grazia a ses curaschi, sia clerezza e ses sguard empatic sin la cultura e las persunas.