Roman da scola

Roman da scola

Premi spezial d'intermediaziun 2023

Il Premi spezial da mediaziun 2022 da l'Uffizi federal da cultura undrescha in tripel engaschament a favur dal cudesch. Quel da las auturas e dals auturs, da las magistras e dals magisters sco er da las classas da scola che sa participeschan a l'iniziativa Schulhausroman, lantschada l'onn 2005 da Richard Reich e Gerda Wurzenberger en la Svizra tudestga. L'idea: Durant circa sis mais elavuran scolaras e scolars tranter 13 e 15 onns – sut l'instrucziun d'in «coach» (autura u autur cun experientscha) – ensemen in roman che vegn edì en furma da broschura e che vegn silsuenter prelegì publicamain a chaschun d'ina occurrenza extrascolara.

© BAK / Julien Chavaillaz

Il success da l'iniziativa persvada er la Svizra romanda: Roman d’école vegn mess en pe l'onn 2009. Otg onns pli tard vegn il project instradà er en il Tessin ed en il Grischun. Oz datti bunamain 200 romans ch'èn naschids da la fantasia da classas da scola svizras. Ins na vul betg concurrenzar ils moniturs, ch'allontaneschan ils giuvenils dals cudeschs, mabain plitgunsch far curaschi a quellas ed a quels che han difficultads da leger e da scriver.

Proponer a laics da scriver sezs per chapir, co che quai funcziuna, è ina furma dal tuttafatg nova ed efficazia da l'intermediaziun culturala. Cun auters pleds: Las scolaras ed ils scolars duain sentir il basegn d'exprimer cleramain lur dumondas e lur percepziun dal mund cun modellar la lingua, fin ch'ella survegn sia entira forza expressiva. Uschia pon ils giuvenils cumparegliar lur ideas ed emoziuns cun quellas da lur camaratas e camarats, emprender da far valair lur agen punct da vista ed exprimer lur intenziuns.

Las auturas ed ils auturs che han accumpagnà ina classa durant plirs mais èn d'accord: scriver cuminaivlamain signifitga da s'exponer als auters cun cumparegliar l'atgna istorgia – autobiografica u fictiva – cun quellas che las autras scolaras ed ils auters scolars han inventà, e da schlargiar uschia l'atgna chapientscha dal cuntegn e da la furma. Pir lura nascha la veritabla ovra collectiva, cun agid dals «coaches» che observan la coerenza e la soliditad dal raquint. Suenter mintga etappa sa tschenta la classa dumondas, discutescha, emprova ed experimentescha. Ella introducescha en il roman collectiv novas expressiuns, ina lingua d'ozendi e tematicas actualas.

Far scriver cuminaivlamain per intimar da leger individualmain signifitga sa famigliarisar cun la purtada dal scriver e cun la pussanza dals pleds, perquai ch'ins als ha tschernids ensemen. I sa tracta da chapir, co ch'ins elavura l'agen raquint. En emprima lingia vegn intermedià il plaschair che sa sviluppa da la relaziun tranter las scripturas ed ils lecturs, cur che la vusch da las inas resuna en il spiert dals auters.